Batman Barajının yıkılma analizi ve baraj güvenliği açısından değerlendirilmesi

Abstract

Günümüzde artan tüketim miktarıyla birlikte içme – kullanma ve sulama suyu ihtiyacı da aynı oranda artış göstermiştir. Bunun sonucu olarak, mansabında yerleşim yerlerinin varlığına bakılmaksızın inşa edilen barajların güvenliği sorgulanır hale gelmiştir. Gelişen teknoloji sayesinde, barajların türüne (dolgu, beton gibi) topoğrafyasına ve yerleşim yerinin büyüklüğüne göre farklı senaryolar altında risk analizleri türetilerek çeşitli önlemler alınması mümkün hale gelmiştir. Özellikle modelleme programlarının gerçekçi bir seviyeye yaklaşmasıyla daha tutarlı sonuçlara ulaşılmıştır. Bu çalışmada, Batman ilinin 30 km kuzeyinde yer alan Batman Barajının mevcut durumundan yola çıkılarak risk sınıflandırması yapılmış ve HEC-RAS programı yardımıyla baraj yıkılması modellenerek olası bir yıkılma sonrası ortaya çıkacak olan taşkın dalgası sonucu afet durumları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Elde edilen model analiz sonuçları doğrultusunda; Batman il merkezinin büyük bölümünün yanı sıra, havalimanı ve 19 yerleşim yerinin sular altında kaldığı, afet sonrası ilk müdahalede kullanılacak yolların önemli kısmının tahrip olabileceği ortaya konulmuştur. Afet senaryosunun bertarafı için mansapta bulunan yerleşim alanlarına taşkın dalgası ulaşmadan önce erken tahliye için gerekli sürelerin ve acil durum müdahalelerinin tespiti açısından çalışmanın faydalı olacağı düşünülmektedir.

Nowadays, with the increasing amount of consumption, the need for drinking – use and irrigation water has increased at the same rate. As a result of this, the safety of the dams constructed regardless of the presence of downstream settlements has become questionable. Thanks to the developing technology, it has become possible to take various measures by creating risk analyzes under different scenarios according to the type of dams (fill, concrete…), topography and size of the settlement. More consistent results could be achieved, especially with modeling programs approaching a realistic level. In this study, based on the current situation of the Batman Dam, which is located 30 km north of Batman province, a risk classification has been made and the failure of the dam has been modeled with HEC-RAS program and disaster situations as a result of the flood wave that will emerge after a possible collapse have been tried to be revealed. The model analysis results obtained; ıt has been revealed that most of the city center of Batman, as well as the airport and 19 settlements, were flooded, and that a significant part of the roads to be used in the first response after the disaster may be destroyed. For the elimination of the disaster scenario, it is thought that the study will be beneficial in terms of determining the necessary times for early evacuation and determining emergency interventions before the flood wave reaches the downstream residential areas.