Türkiye’de basın sendikacılığı

Abstract

Çalışanlarla işverenler arasındaki güç eşitsizliğini ortadan kaldırmak amacıyla kurulan sendikalar, önceleri belirli niteliğe sahip çalışanların oluşturduğu ve meslek sendikaları olarak tanımlanan bir yapıdan, sonraları niteliksiz işçilerin de yer aldığı genel sendikalara doğru bir evrim geçirmiştir. Basın sektöründe çalışan emekçilerin diğer pek çok iş kolunda olduğu gibi çalışma koşullarının iyileştirilmesinden özlük haklarına, iş güvenliğinden sosyal güvenceye kadar bir dizi sorunları bulunmaktadır. Bu sorunların çözümü noktasında ise basın sendikaları kilit öneme sahiptir. Basın çalışanlarına yönelik ilk mesleki teşekkülün tarihçesi II. Meşrutiyet yıllarına dayanmaktadır. Ülkemizde gazetecilik mesleğinde ilk örgütlenmeler ahlaki standartların belirlenmesi gibi amaçlarla dernek şeklinde gerçekleşmiştir. Bu dernekler, daha sonra sınıf bilinci oluştukça, emek ve sermaye arasındaki çekişmeye bağlı olarak ortak hak ve çıkarların korunması amacıyla sendikalara dönüşmüştür. Ülkemizde basın emekçilerinin sendikal yapılanması ilk olarak 20 gazeteci tarafından 10 Temmuz 1952’de kurulan İstanbul Gazeteciler Sendikası’dır. Kuruluş amacını “gazetecilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve maddi ve sosyal kazançların sağlanabilmesi” olarak açıklayan sendika, 30 Eylül 1963 günü toplanan olağan genel kurulunda adını Türkiye Gazeteciler Sendikası olarak değiştirmiştir. Başlangıçta sadece 212 Sayılı Kanuna tabi olarak çalışan basın mensuplarının üye oldukları TGS, bütün basın emekçilerini kapsayacak biçimde örgütlenme çalışmalarına 1969 yılında başlamıştır. 1983 yılında yürürlüğe giren 2821 Sayılı Kanun’un 60. maddesinde iş kolları 28 adet olarak belirlenmiş, basın ve yayın 10. sırada, gazetecilik ise 27. sırada yer almıştır. TGS Yönetim Kurulu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurarak, özel radyo ve televizyon çalışanlarının 27 numaralı Gazetecilik İşkoluna dâhil edilmesini istemiş, Resmi Gazete’nin 10 Nisan 1996 tarihli sayısında yayımlanan tüzük değişikliği ile sendikanın örgütlenme alanı genişletilmiştir.Ülkemizde sendikal hakların daha ziyade bir “sınıf mücadelesi” sürecinde değil de “yukarıdan” verilmiş olması, bu haklara sahip çıkma bilincini de olumsuz yönde etkilemiş, bu durum basın sendikacılığının gelişimini de olumsuz yönde etkilemiştir. Tebliğimizde ülkemiz basın emekçilerinin sendikal faaliyetleri tarihsel süreç içinde ele alınmıştır.

The unions, which were established to eliminate the power inequality between employees and employers, have evolved from a structure defined as occupational unions, which were formed by employees with certain qualifications, to general unions that later included unskilled workers. Laborers working in the press sector have a series of problems, from improving working conditions to personal rights, from job security to social security, as in many other business lines. Press unions play a key role in solving these problems. The history of the first professional organization for press workers it dates back to the II. Constitutional Monarchy years. The first organizations in the journalism profession in our country took place in the form of an association for purposes such as determining moral standards. These associations later turned into trade unions in order to protect common rights and interests, depending on the conflict between labor and capital, as class awareness developed. The union structure of press workers in our country is the Istanbul Journalists Union, which was first established by 20 journalists on July 10, 1952. The Foundation aims “to improve the working conditions of journalists and to provide financial and social benefits” of describing the union as of September 30, 1963 the ordinary general assembly gathered in the name of the Turkey Journalists’ Union has changed. In the beginning, TGS, of which press members working only subject to Law No.212 are members, started its organization activities in 1969 in a way to include all press workers. In the 60th article of the Law No. 2821, which entered into force in 1983, 28 business lines were determined as 28, press and publication ranked 10th and journalism 27th. The TGS Board of Directors applied to the Ministry of Labor and Social Security and requested the inclusion of private radio and television employees in the Journalism Business Branch numbered 27, and with the by-law amendment published in the Official Gazette dated April 10, 1996, the organizing area of the union was expanded. In our country, the fact that trade union rights were granted “from above” rather than in a process of “class struggle” negatively affected the awareness of claiming these rights, and this situation negatively affected the development of the press unionism. In our paper, the union activities of the press workers of our country were discussed in the historical process.