Çavuşoğlu, MehmetYiğitkan, SerkanYener, İsmailÇağlayan, Mehmet VeysiReşitoğlu, BarışAkdeniz, MehmetKaya, Eda Çavuş2025-03-082025-03-0820242619-9149https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1585656https://hdl.handle.net/11468/31560ECZACILIK.24.007 ve TIP20.032The Lamiaceae family is an important resource for the pharmaceutical, food, cosmetic, and perfumery sectors. The species Ziziphora clinopodioides Lam., belonging to the Lamiaceae family, has been used in folk medicine since ancient times. The aim of the present study was to determine the total phenolic and flavonoid contents, antioxidant, cytotoxic and enzyme (AChE, BChE, tyrosinase, urease, elastase, collagenase and ACE) inhibition activities of ethanol extracts of the aerial parts of natural and cultivated samples of the species Z. clinopodioides. In addition, the aroma contents of the species were determined by GC-MS/FID, and the phytochemical composition of the ethanol extracts was determined by LC-MS/MS. According to the aroma analysis results, the major components of the culture sample of the Z. clinopodioides species were determined as pulegone (39.83%), cis-menthone (21.36%), trans-menthone (16.64%), while the major components of the natural sample were determined as pulegone (62.42%), neoisomenthol (5.93%) and cis-pulegone oxide (5.47%). According to LC-MS/MS results, quinic acid (25.841, 15.694 mg analyte g-1 extract, respectively), rosmarinic acid (6.804, 25.523), and acacetin (6.115, 10.764) were detected as major compounds in cultured and natural samples of the species. Also, hesperidin (5.725) was higher in culture sample. According to the enzyme activity results, it was determined that cultured and natural samples of the species showed moderate butyrylcholinesterase enzyme inhibition activity (inhibition %: 45.14±1.40; 43.57±0.73, respectively). In urease enzyme inhibition activity, it was determined that culture sample showed moderate activity (inhibition %: 43.64±0.39) but natural sample did not show activity, and culture sample showed high antihypertensive activity (inhibition %: 81.6±1.19). When the results were evaluated in general, it was determined that the cultured sample of the species showed higher antioxidant, butyrylcholinesterase, urease, and antihypertensive activity compared to natural sample.Lamiaceae familyası ilaç, gıda, kozmetik ve parfümeri sektörleri için önemli bir kaynaktır. Lamiaceae familyasına ait olan Ziziphora clinopodioides Lam. türü çok eski zamanlardan beri halk hekimliğinde kullanılmaktadır. Mevcut çalışmada Z. clinopodioides türünün doğal ve kültür örneklerinin toprak üstü kısımlarının etanol ekstrelerinin toplam fenolik ve flavonoid içeriği, antioksidan, sitotoksik ve enzim (AChE, BChE, tirozinaz, üreaz, elastaz, kolajenaz ve ACE) inhibisyon aktivitelerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca türün aroma içerikleri GC-MS/FID ile belirlenip, etanol ekstrelerinin fitokimyasal bileşimi LC-MS/MS ile tespit edilmiştir. Aroma analizi sonuçlarına göre Z. clinopodioides türünün kültür örneğinin majör bileşenleri pulegon (%39.83), cis-menton (%21.36), trans-menton (%16.64), doğal örneğin majör bileşenleri ise pulegon (%62.42), neoizomentol (%5.93) ve cis-pulegon oksit (%5.47) olarak tespit edilmiştir. LC-MS/MS sonuçlarına göre türün kültür ve doğal örneklerinde kinik asit (sırasıyla, 25.841, 15.694 mg analit g-1 ekstre), rosmarinik asit (6.804, 25.523) ve asasetin (6.115, 10.764) majör bileşenler olarak tespit edilmiştir. Ayrıca kültür örneğinde hesperidin (5.725) daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Enzim aktivitesi sonuçlarına göre türün kültür ve doğal örneklerinin orta düzeyde bütirilkolinesteraz enzim inhibisyon aktivitesi (sırasıyla, % inhibisyon: 45.14±1.40; 43.57±0.73) gösterdiği belirlenmiştir. Üreaz enzim inhibisyon aktivitesinde ise kültür örneğinin orta düzeyde aktvite gösterdiği (% inhibisyon: 43.64±0.39) fakat doğal örneğin aktivite göstermediği, ayrıca kültür örneğinin yüksek antihipertansif (% inhibisyon: 81.6±1.19) aktivite gösterdiği belirlenmiştir. Sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde türün kültür örneğinin doğal örneğe kıyasla yüksek antioksidan, bütürilkolinesteraz, üreaz ve antihipertansif aktivite gösterdiği belirlenmiştir.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessLamiaceaeGC-MSPulegoneAgricultural cultureAntihypertensiveLamiaceaeGC-MSPulegonTarımsal kültürAntihipertansifArticle27Ek Sayı 2 (Suppl 2)31632610.18016/ksutarimdoga.vi.1585656