Çağmar, Mehmet EdipAlan, Basri2024-12-062024-12-0620242024Alan, B. (2024). Abdullah Gelîkûrî'nin el-İ'lâl adlı eserinin tahkik ve incelemesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.https://hdl.handle.net/11468/29224Bu çalışmada, İmadiye emirliği döneminin önemli dilbilimcisi, Abdullah b. Şeyh İlyâs Gelîkûrî'nin sarf ilmi alanında yazdığı el-İ'lâl isimli eseri tahkik edilmiş ve incelenmiştir. Bu eser muhtevası, üslubu, ta'lîlleri, örnekleri istişhadları, kaynakları vb. unsurlar açısından incelenmiştir. Gelîkûrî'nin bu eseri, medreselerde şifahi olarak öğretilen kelimelerin köklerinin detaylarına inerek okuyucuların kelimelerin köklerini anlamasını kolaylaştıran önemli bir sarf kitabıdır. Eserin ayrı bir önemi, İslâm âlemindeki medreselerde uzun yıllar boyunca talebelere okutulan ve ezberletilen İzzuddin ez-Zencânî'nin Tasrîfu'l-'İzzî isimli risâlesinin şerhi olmasıdır. Bu eser zamanında rağbet görmesine rağmen sonradan tarih sayfaları arasında kaybolmuştur. Basılmamış üzerinde bir makaleden başka klasik ve modern bir çalışma yapılmamıştır. Bu yüzden söz konusu eser, tahkik edilip incelenmeye değer bir eserdir. Çalışma, giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında sarf ilminin tanımı, konusu, önemi ve bu alandaki önemli müellif ve eserleri hakkında bilgi verilmektedir. Birinci bölümde Zencânî'nin hayatı, eserleri ve onun Tasrîfu'l-'İzzî adlı eseri ele alındıktan sonra şerhin müellifi Gelîkûrî'nin hayatı, ilmî yönü, eserleri, ve kendinden sonraki sarf çalışmalarına olan etkisi vb. incelenmektedir. İkinci bölümde müellifin el-İlâl adlı eseri; adı, aidiyeti, yazılma nedeni, muhtevası, metodu, istişhâdı, örnekleri, ta'lilleri, kaynakları, diğer şerhler arasındaki yeri, yazma nüshalarının tavsifi, karşılaştırması ve tahkikte izlenilen metot açısından detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ise eserin tahkikli metni ve indeksler bulunmaktadır. Sonuç kısmında elde edilen sonuçların bir analizi yapılmakta ve birtakım görüş ve öneriler sunulmaktadır.In this study, the important linguist of the Imadiye emirate period, Abdullah b. The work of Shaykh Ily?s al- Gal?k?r? (d. after 1099/1687) named al-İ'l?l, written in the field of sarf science, has been investigated and examined. This work's content, style, analysis, examples, sources, etc. examined in terms of elements. This work's content, style, analysis, examples, sources, etc. has been examined in terms of elements. This work of Gal?k?r? is an important book of interpretation and i'lâl that goes into the details of the roots of the words taught orally in madrasahs and makes it easier for the readers to understand these roots. Another importance of the work is that it is the commentary on the treatise named al-Tasr?fu'l-'Izzî by 'Izzuddîn al- Zanj?n?, which has been taught and memorized by students in madrasas in the Islamic world for many years. Although this work was popular at the time, it was later lost among the pages of history. No classical or modern work has been done on it other than an unpublished article. Therefore, the work in question is a work worth investigating and examining. The study consists of an introduction, two chapters, conclusion and the analyzed text. In the introduction, information is given about the definition, subject, importance of sarf science and important authors and their works in this field. In the first part, after discussing Zanj?n? 's life, his works and his work called al-Tasr?fu'l-'Izzî, the life of Gal?k?r?, the author of the commentary, his scientific aspect, his works, and his influence on later works, etc. has been examined. In the second part, the author's work called el-İlâl; It is discussed in detail in terms of its name, affiliation, reason for writing, content, method, compilation, examples, analysis, sources, place among other commentaries, description and comparison of manuscripts and the method followed in the investigation. In the conclusion section, an analysis of the results is made and some opinions and suggestions are presented. In the last part, there are visual examples of the available copies of the work and the researched text of the work.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessSarf ilmiZencânîTasrîfu’l-‘İzzîAbdullah Gelîkûrîel-İ‘lâlMorphologyal-Zanjānīal-Tasrīfu’l-‘IzzīAbdullah Galīkūrīal-I'lālDoctoral Thesis