Ertekin, Abdusselam2025-03-082025-03-0820241308-9633https://doi.org/10.26791/sarkiat.1541044https://hdl.handle.net/11468/31932ABSTRACT During the reign of Sultan Abdulhamid II, clock towers and fountains built within the scope of the modernization process of the Ottoman Empire stood out as important symbols reflecting the social transformation of the state. Especially on the occasion of the 25th anniversary of the sultan's accession, these structures became widespread all over the Ottoman geography. Diyarbakır (Diyarbekir) assumed a central role in this process and under the leadership of Governor Halid Bey, both traditional Ottoman foundation culture and modern architectural understanding were successfully brought together through foundation and charity projects. This study examines the social and cultural reflections of the 25th accession anniversary celebrations of Sultan Abdulhamid II, modernization moves and the role of Ottoman foundation culture in this process through clock towers, fountains and other public structures held in Diyarbakır. The celebrations and ceremonies described as Şehrayin reveal how Ottoman modernization was implemented at the local level and how the people in the provincial regions participated in this process. In this study, both Ottoman modernization and Sultan Abdulhamid II's understanding of social service were examined in the context of Diyarbakır, and the socio-cultural dimensions of the process were analyzed in depth.ÖZET Sultan II. Abdülhamid döneminde, Osmanlı Devlet’inin modernleşme süreci kapsamında inşa edilen saat kuleleri ve çeşmeler, devletin toplumsal dönüşümünü yansıtan önemli semboller olarak öne çıkmıştır. Özellikle padişahın 25. cülûs yılı vesilesiyle bu yapılar, Osmanlı coğrafyasının dört bir yanında yaygınlaşmıştır. Diyarbakır (Diyarbekir), bu süreçte merkezî bir rol üstlenmiş ve Vali Halid Bey’in liderliğinde vakıf ve hayrat projeleri aracılığıyla hem geleneksel Osmanlı vakıf kültürü hem de modern mimari anlayış başarılı bir şekilde bir araya getirilmiştir. Bu çalışma, Diyarbakır’da gerçekleştirilen saat kuleleri, çeşmeler ve diğer kamusal yapılar üzerinden, Sultan II. Abdülhamid’in 25. cülûs yılı kutlamalarının toplumsal ve kültürel yansımalarını, modernleşme hamlelerini ve Osmanlı vakıf kültürünün bu süreçteki rolünü ele almaktadır. Şehrayinler olarak nitelendirilen kutlamalar ve törenler, Osmanlı modernleşmesinin yerel düzeyde nasıl uygulandığını ve taşra bölgelerindeki halkın bu süreçte nasıl bir katılım gösterdiğini gözler önüne seriyor. Bu çalışmada hem Osmanlı modernleşmesi hem de Sultan II. Abdülhamid’in toplumsal hizmet anlayışı Diyarbakır özelinde incelenerek sürecin sosyo-kültürel boyutları derinlemesine analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Sultan II. Abdülhamid, Diyarbakır, 25. Cülûs, Merasim Törenleritrinfo:eu-repo/semantics/openAccessOttoman StateSultan Abdulhamid IIDiyarbakır25th EnthronementCeremonial CelebrationsOsmanlı DevletiSultan II. AbdülhamidDiyarbakir25. CülûsMerasim TörenleriArticle16278881010.26791/sarkiat.1541044