Şahin, Hasan2024-02-262024-02-262022Şahin, H. (2022). Diyarbakır’dan toplanan Tragopogon longirostris Bisch. ex Schultz Bip. türü üzerinde farmakognozik araştırmalar. XXIV. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı program ve bildiri özetleri, 23-26 Haziran 2022, Ankara içinde. (ss. 92-93)https://hdl.handle.net/11468/13386Asteraceae familyasına ait Tragopogon L. cinsi dünya üzerinde yaklaşık 150 tür ile temsil edilmekte olup dünyanın farklı bölgelerinde ‘salsify’ adı altında sebze olarak tüketilmektedir. Türkiye’de 25 taksonu yetişen bu cinsin üyeleri Türkçe ’de genel olarak Yemlik veya Teke Sakalı olarak bilinirler. Diyarbakır ve çevresinde “sıpıng” olarak adlandırılan T. longirostris Bisch. ex Schultz Bip. türünün taze sürgünlerinden hem sebze hem de geleneksel ilaç olarak yararlanılmaktadır[1-3]. Bu çalışmada Diyarbakır’dan toplanan bu türün toprak üstü kısmı etanol kullanılarak perkolasyon yöntemi ile ekstre edilmiştir. Elde edilen EtOH ekstresi ise sırasıyla petrol eteri (PE), etil asetat (EA) ve n-butanol (BuOH) kullanılarak fraksiyonlandırılmıştır. Drogun terpenik bileşiklerinin araştırılması amacıyla PE fraksiyonu GC-MS yöntemi ile incelenmiş ve Lup-20(29)-en-3-ol-asetat-(3β)- majör olmak üzere; Stearik asit-3-(oktadesiloksi)-propil ester, Lup-20(29)-en-3-ol-(3β)-, α-amyrin, 13,27-sikloursan-3-ol-asetat-(3β, 13β, 14β)-, 9,19-siklolanost-24-en-3-ol-asetat, pregnane-3,11,20-trion-(5β)-, androstan-17-ol-asetat-(5α, 17β)-, Lup-20(29)-en-3,28-diol-(3β)- varlığı tespit edilmiştir. Bu cinste antidiyabetik amaçlı geleneksel kullanımın yaygın olması göz önüne alınarak fraksiyonların α-amilaz ve α-glukozidaz enzim inhibitör aktiviteleri in-vitro kolorimetrik yöntemlerle ölçülmüştür. Akarbozun (IC50 – Amilaz - 0,063 µg/mL, IC50 – Glukozidaz - 667,4 µg/mL) pozitif kontrol olarak kullanıldığı bu çalışmada 500 µg/mL konsantrasyona kadar herhangi bir aktivite gözlenmemiştir. Bu durum potent α-glukozidaz inhibitörü triterpen olarak bildirilen oleanolik asit ve türevlerinin[4] PE fraksiyonunda tespit edilememesi ile uyumlu görünmektedir. Türün fenolik bileşiklerinin aydınlatılması için EA fraksiyonu üzerinde yürütülen izolasyon çalışması ile preliminer biyoaktivite (tripsin, lipoksijenaz, üreaz, tirozinaz, asetil/butiril kolin esteraz enzim inhibisyonları) çalışmaları devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: Tragopogon longirostris, sekonder metabolit, biyoaktivite, terpenik bileşik, α-amilaz, α-glukozidaz Kaynaklar 1 Gültepe M., Coşkunçelebi K., Makbul S., Güzel M.E., Contribution to the taxonomy of little known Tragopogon species endemic to Turkey, Nord. J. Bot. 2021; 39. 2 Abdalla M.A., Zidorn C., The genus Tragopogon (Asteraceae): A review of its traditional uses, phytochemistry, and pharmacological properties, J. Ethnopharmacol. 2020; 250, 112466. 3 Altundag E., Ozturk M., Ethnomedicinal studies on the plant resources of east Anatolia, Turkey, Procedia Soc Behav Sci. 2011: 19, 756-777. 4 Teng H., Yuan B., Gothai S., Arulselvan P., Song X., Chen L., Dietary triterpenes in the treatment of type 2 diabetes: To date, Trends Food Sci Technol. 2018; 72, 34-44.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessTragopogon longirostrisSekonder metabolitBiyoaktiviteTerpenik bileşikα-amilazα-glukozidazConference Object9293