Osmanlı hamam kültürü ve Ankara Şengül hamamı özelinde yapısal, mekansal, işlevsel çözümleme

Tarihi eserler çeşitli sebeplerden ötürü yıpranır ve bazen de çağın gerektirdiği konfor şartlarına uyum sağlayamayabilir. Tarih boyunca bu eserleri ayakta tutmak için çeşitli restorasyon ve koruma yaklaşımları geliştirilmiştir. Yeniden kullanım ve rehabilitasyon da bu yaklaşımlardan biridir. Rehabilite edilen eski yapılar bazen eski işlevine devam ederken bazen de yeni bir fonksiyonla işlevlendirilmiştir. Tezimizin konusu olan Ankara Şengül Hamamı bir Osmanlı yapısı olup çeşitli restorasyonlar geçirmiştir. 15. yüzyıldan bu yana geçirdiği restorasyon ve onarımlarla devamlılığı sağlanmıştır. Aynı zamanda yapılan çeşitli rehabilitasyonlarla kendi yapı grubunun gerektirdiği konfor şartlarına da uyumu sağlanmaya çalışılmıştır. Amacımız bir koruma yaklaşımı olarak 'yeniden kullanımı ve rehabilitasyonu Ankara Şengül Hamamı Yeniden Kullanım Değerlendirmesi başlığı adı altında incelemektir. Tez çalışmamı, bazı rehabilitasyonla yeniden hamam olarak işlevlendirilen Ankara Şengül Hamamı'nda yapının kullanım değerinin ortaya konulması ve kullanım sonrası değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Bu kullanım sonrası değerlendirmeler, kültürel, sosyal, çevresel, mimari ve ekonomik açıdan ele alınmıştır. Ankara Şengül Hamamı bir tarihi yapının ayakta tutulabilmesi dışında bir Osmanlı kültürünün devamlılığını sağlaması açısından önemlidir. Tezin giriş kısmın çalışmanın amacı, önemi, varsayımları ve sınırlılıklarından oluşmaktadır. Tezin ikinci bölümünde çalışmada kullanılan kaynak özetleri yer almaktadır. Tezin üçüncü bölümün de incelediğimiz hamamın coğrafyasını tanıyabilmek adına Ankara şehri araştırılmıştır. Ankara şehrinin sosyal mimari yapısı ve tarihsel süreç içerisinde geçirdiği değişimlere ayrı başlıklar altında yer verilmiştir. Hamam kavramının ortaya çıkışı ve kavramsal gelişimi üzerinde durularak farklı kültürler için önemi anlatılmıştır. Osmanlı hamam yapılarına dair bilgiler edinilmiştir. Osmanlı da bu yapıların kullanım amaçları ve tipolojileri hakkındaki bilgilere yer verilmiştir. Ankarada' ki Osmanlı hamam yapıları tespit edilerek tablo şeklinde sunulmuştur. Tezin dördüncü bölümünde tarihi eserlerde koruma ve restorasyon yaklaşımdan bahsedilerek yeniden kullanımın üzerinde durulmuştur. Ankara Şengül Hamamının içerisinde bulunduğu bölgenin tarihsel gelişimi, mimari dokusu ve sosyo-demografik yapısı araştırılmıştır. Yapılan arşiv araştırmalarıyla hamam hakkındaki bilgilere ulaşılmıştır. Analitik rölöve çalışmalarıyla yapının mevcut durumu saptanmıştır. Restitüsyon çizimleri kaynaklar ışığında hazırlanmış ve yapının geçirmiş olduğu restorasyonlar, rehabilitasyonlar araştırılmıştır. Tezin sonuç kısmında kullanım sonrası değerlendirmeler yapılarak yeniden kullanımın hamam üzerindeki etkilerinden bahsedilmiştir. Yeniden kullanım kültürel, sosyal, ekonomik, mimari ve çevresel etkilerine ayrı başlıklar altında yer verilmiştir.

Historical artifacts deterirate for a variety of reasons, and sometimes they may not be able to adapt to the comfort conditions required by the age. Various restoration and conservation approaches have been developed to keep these artifacts alive throughout history. Reuse and rehabilitation is one of these approaches. Historical buildings that were rehabilitated sometimes re-used with new functions sometimes retain their former function. The Ankara Şengül bath, which is the subject of our thesis, is also an Ottoman building and could not adapt to today's comfort conditions and before restoration. It has been ensured with the restoration and repairs since the 15th century. At the same time, that it has been harmonized with the comfort conditions required by its building group with various rehabilitations. My thesis work consists of revealing the use value of the building and its evaluation post-adapdation in Ankara Şengül Hamam, which was re-used as a bathhouse with some rehabilitations. These post-adaptation assessment have been handled culturally, socially, environmentally, architecturally and economically. Ankara Şengül Hamam is important for maintaining Ottoman culture, except that a historical building can be sustained. In the introduction part of the thesis, the purpose, importance, assumptions and limitations of the study are mentioned. In the second part of the thesis, source summaries used in the study are included. In the third part of the thesis, to recognize the geography of the bath, which we examined, the city of Ankara was researched. The social architectural structure of Ankara and the changes it has undergone in the historical process are included under separate headings. Emphasis is given to the emergence and conceptual development of the concept of bath, and its importance for different cultures. Information on Ottoman bath structures was obtained. In Ottoman, information about the usage purposes and typologies of these structures are given. Ottoman bath structures in Ankara were identified and presented in a table. In the fourth part of the thesis, re-use is emphasized by mentioning conservation and restoration approach in historical works. The historical development, architectural texture and socio-demographic structure of the region where the Ankara Şengül Bath is located were investigated. With the archive researches, information about the bath was reached. The current state of the building was determined by analytical survey studies. Restitution drawings were prepared in the light of the sources and the restorations and rehabilitations that the building has undergone were investigated. In the conclusion of the thesis, the effects of re-use on the bath are mentioned by making evaluations after use. Cultural, social, economic, architectural and environmental effects of reuse are included under separate headings.