Osmanlı modernleşme döneminde Diyarbekir Vilayeti'nde açılan Süryani-Keldani mektepleri ve eğitim faaliyetleri

Diyarbekir bölgesinde, İslamiyet’in yayılmasından itibaren bir taraftan İslam medreseleri açılırken, diğer taraftan başta Süryani okulları olmak üzere sair cemaatlere ait eğitim kurumları varlığını sürdürmüş ve zaman içerisinde mevcut mekteplere yenileri eklenmiştir. Özellikle, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Süryani-Keldani ve diğer cemaatlere ait okulların sayısında artış görülmüştür. Ayrıca, Amerikan himayesinde olup, Süryani çocuklarının da devam ettiği çok sayıda Protestan mektebi açılmıştır. Bu çalışmada; Diyarbekir Vilayeti’ni oluşturan merkez, Ergani Madeni ve Mardin sancaklarında,19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren açılan farklı kategorilerdeki söz konusu Süryani-Keldani ve Protestan okulları tanıtılarak, öğretmen ve öğrenci sayıları ile kuruluş amaçları hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Çalışmanın hazırlanmasında, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nin çeşitli tasnifleri ile Devlet Salnameleri, Diyarbakır Vilayet Salnameleri, Maarif Salnameleri, Diyarbekir Gazetesi ve çeşitli araştırma eserlerden faydalanılmıştır.

From the spread of Islam in Diyarbakir, on the one hand the Islamic madrassas opening, on the other hand, especially the Assyrian schools, educational institutions belonging to other communities continued education. Over time, this school was added to the new ones. In particular, since the second half of 19 th century, increased the number of the Assyrian-Chaldean schools and schools in other community. In addition, under the auspices of the American, a large number of Protestant schools that Assyrian children will continue have been opened. In this study, in the Province of Diyarbakir (Diyarbakir, Ergani Madeni and Mardin banners), from the second half of the 19th century opened, the Assyrian - Chaldean and Protestant schools in different categories were introduced. In addition, In addition, detailed information was given about the number of teachers and students, and was explained the aim of the schools. At preparation of the study, were used the various classifications of the Prime Ministry Ottoman Archives and the State of Yearbooks, Yearbooks Diyarbakir province, the Ministry of Education Yearbooks, Diyarbakir Newspaper and various research works.