Geleneksel yaşam alanlarından öğrenilen sürdürülebilir dersler: Şanlıurfa’nın geleneksel rüzgar yakalayıcıları

Rüzgâr yakalayıcı özellikle yaz mevsiminde Orta Doğu’nun geleneksel yaşam alanlarının ısısal konforuna katkı sağlayan bir bina bileşenidir. Rüzgâr yakalayıcıların örnekleri Kuzey Afrika’dan Hindistan’a kadar geniş bir alana yayılmıştır. Türkiye’nin güneydoğusundaki Şanlıurfa şehrinde de onların uygulamalarını görmek mümkündür. Ancak ilgili alanyazın bu konunun tam olarak bilinmediğini göstermektedir. Şanlıurfa’nın geleneksel yaşam alanları ile ilgili doğrudan yapılan çalışmalar dahi konuyu aydınlatmaktan uzaktır. Bu çalışma kalan örnekleri belgeleme ve tanıtma girişimi ile konuyu detaylı bir şekilde incelemeyi amaç edinmektedir. Ayrıca Şanlıurfa’daki rüzgâr yakalayıcıları ile dünyadaki diğer örnekleri arasında biçimsel ve işlevsel benzerlikler ya da farklılıkları ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Çalışmanın diğer amacı ise modern rüzgâr yakalayıcıları araştırmaktır. Rüzgâr yakalayıcıların hem geleneksel hem de modern örneklerinin incelenmesinden elde edilen bilgiler ışığında gelecek tasarımlara ilham kaynağı olabilecek biçim ve çalışma yöntemleri açığa çıkarılmıştır.

A windcatcher is a building component that contributes to the thermal comfort of the traditional living spaces in the Middle East especially during the hot season. Examples of windcatchers are found in a vast area from North Africa to India. It is also possible to see the application of them in Şanlıurfa, a city in the Southeastern part of Turkey. However, the relevant literature does not give much information on this topic. Even studies on the traditional living spaces of Şanlıurfa are far from giving information about the windcatchers. This study aims to investigate this subject in detail with an attempt to introduce and document the remaining samples. Moreover, the study aims to uncover the formal and functional similarities or differences between the windcatchers in Şanlıurfa and the other examples in the world. Another purpose of the study is to examine the modern examples of the windcatchers. Within the light of the information obtained from the examination of both traditional and modern examples of windcatchers, the form and working methods that can inspire future designs have been revealed.