Er-Rebî’ b. Habîb ve El-Câmiu’s-Sahîh adlı eseri

İbâdîlere göre, Rebî’ b. Habîb’in el-Câmiu’s-Sahîh adlı eseri hicrî ikinci asra ait hadis kaynaklarındandır. Rebî’, İbâdiyye’nin önemli muhaddislerinden olup eseri de bu mezhep nezdinde en muteber hadis kaynağı, hatta Kur’ân-ı Kerim’den sonra en sahih dini eser olarak şöhret bulmuştur. Ancak İbâdîler dışındaki diğer İslâmî mezhepler açısından eser adeta meçhûl kalmıştır. Tezimiz boyunca eserin günümüze geliş serüveni, eserin Rebî’e aidiyeti, muhteva açısından eserin değeri, eserin şekil ve metin açısından diğer hadis kaynaklarıyla mukayese edilmesi, dönemin ilmî ve fikrî hareketlerin esere yansıması ve İbâdîlerin eserin sıhhati hakkındaki iddialarının doğruluğu gibi konular işlenecektir. Çalışmanın giriş kısmında tezin önemi, metodu, kaynakları ve genel olarak İbâdiyye mezhebi hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Rebî’ b. Habîb’in hayatı ve ilmî kişiliği, ikinci bölümde eserin rivâyet açısından özellikleri ele alınmıştır. Üçüncü bölümde de eser dirâyet açısından analiz edilip değerlendirilmiştir. Sonuç kısmında ise tezde varılan tespitler yer almıştır. Çalışma neticesinde tespit edilen sonuçlardan bazıları şunlardır: el-Câmiu’s-Sahîh adlı eserin Rebî’ b. Habîb’e aidiyeti problemi devam etmektedir. Ancak eser, şekil ve muhteva açısından hicrî ikinci asır hadis kaynaklarıyla önemli bir benzerlik içerisindedir. Eserde yer alan rivâyetlerin ekseriyeti, hem hicrî ikinci asır hem de üçüncü asırdaki meşhur hadis mecmualarında da yer almıştır. İbâdîlerin eserin sıhhatiyle ilgili iddialarının aksine diğer hadis kaynaklarında olduğu gibi Rebî’in el-Câmi’nde de sahih hadisin yanında zayıf hatta mevzû’ rivâyetler yer almıştır. Şu ana kadar sadece İbâdîler tarafından kullanılan Rebî’in el-Câmi’ adlı eseri, asıl nüsha ile ilgili önemli eksikleri olsa da ilmî araştırmalarda başvurulacak değere sahiptir. Anahtar sözcükler: İbâdiyye, Hadis, Rebî’ b. Habîb, el-Câmi’, Câbir b. Zeyd, Sened, Metin