Sonbahar marul yetiştiriciliğinde solarizasyon ve mikoriza (Glomus intraradices)'nın bitki gelişimine ve verimine etkisi

Bu çalışma, 2007 yılında Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Arazisinde, solarize edilen tınlı killi toprakta, Glomus intraradices mikoriza türü ile infekteli Yedikule Marul fideleri ile üretimde, verim ve kalitede artış amaçlanmıştır. Kontrollü koşullarda çoğaltılan mikorizalı ve mikorizasız marul fideleri, Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre şaşırtılmıştır. Çalışma, solarizasyon yapılan ve yapılmayan ana parsel, mikorizalı ve mikorizasız alt parsel olarak 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Solarizasyon yapılan alanda yapılmayana göre, 5 cm toprak derinliğinde 11 oC, 10 cm de 8 oC, 20 cm de 7 oC ve 30 cm derinlikte 5 oC’lik sıcaklık artışı sağlanmıştır. Bu sıcaklık artışlarıyla yabancı ot çimlenmesi ve çoğalması frenlenmiş ve bu etki marul vejetasyon sonuna kadar devam etmiştir. Arazide 45 günlük bir yetiştirme periyodunda, Solarizasyon ile bitki boyu, bitki taç genişliği ve verimde büyük artış görülmüştür. Ele alınan her üç gelişme kriterinde de sonuçlar %1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Solarizasyonda, ortalama marul ağırlığı 138.850 gram olurken uygulamanın yapılmadığı ana parsellerde bu değer 30.338 gram olarak belirlenmiştir. Mikoriza uygulamasıyla marul gelişmesinde ele alınan her üç kriterdeki artışlar %5 düzeyinde önemli bulunmuştur. Ele alınan iki uygulama arasında ise interaksiyon önemli çıkmamıştır. Çalışmada, mikorizanın çalışıp çalışmadığı, önce arazide mikoriza seven marul ile mikoriza sevmeyen yabani hardal (Sinapsis arvensis L.) arasında mikorizanın köprü vazifesi görmesiyle anlaşılmıştır. Sonra laboratuarda, mikorizal infeksiyon sayısı, infeksiyon oranı ve spor sayısı, solarizasyon yapılan ana parseller ile mikorizalı fidelerin dikildiği alt parsellerde, solarize edilmeyen ve mikorizasız fidelerin dikildiği parsellere göre, daha yüksek çıkmasıyla pekişmiştir. Ele alınan ilk iki kriterdeki sonuçlar; solarizasyonda ve mikoriza uygulamasında önemli farklılıklar olduğu görülmüştür. Ancak, solarizasyon ile mikoriza arasında interaksiyon önemli çıkmamıştır. Çalışma sonunda, solarizayondan sonra mikoriza (VAM) uygulamasının sonbahar marul yetiştiriciliğinde yararlı olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Toprak Solarizasyonu, Mikoriza ( Glomus intraradices ),Marul

This study was conducted in the field of Agriculture Faculty Dicle University in 2007 years. The experiment established in loamy- clayey soild with the seedlings of Yedikule lettuce ( Lactuca sativa L.) infected by Glomus intraradices mychorriza species to increase the yield and quality in lettuce production. The lettuce seedlings infected and disenfected with mychorriza propageted in in vitro condition were planted by divided parcel experiment design. The study was conducted as the main plot applied solarization and non-solarization and subplot with mychorriza and without mychoriza included four repetition. . The solarizated field increased the soil temperature than non-applied in different soil depth; such as 11 o C in 5 cm depth, 8 o C in 20 cm and 5 oC in 30 cm. This situation continued to the end of the vegetative season and also blocked the germination and sprouding of weed plants. Plant height, plant width and yield showed big increase were obtained in solarized area during the 45 days of vegetative season. The data was significant by 1% level for three growth factor. In solarized area the average weight of lettuce was obtained 138,850 gr but in control parcel the average weight was 30,850 gr. The increase in mychoriza parcel for three growth factor were found significant at 5% level. But the interaction between two application was found non significant. As sign prof of using michoriza for plant benefit, first in field mychoriza dutied like a bridge between lettuce and foreign mustard ( Sinapsis arvensis L.) because mustrad has no common life with this fungus. Also the laboratory foundings supported this; the number of spor, number of mychorrizal infected and infection rate were higher both in main parcel of solarized and in subplot parcel planted with mychorrizal seedlings than the parcel nonsolarized and without mychorrizal seedlings. The result for both criter in solarization was significant at 5 % level but 1 % level was non-significant for mychorrizal application.But the interaction with mychorriza and solarization was found non-significant. As a result, the VAM inoculation after solarization application is benefit for lettuce growing in Fall. Keywords: Soil solarization, Mychorriza, ( Glomus intraradices ),Lettuc.