Nasreddin Hoca fıkralarının eğitim yönünden değerlendirilmesi

Araştırmanın genel amacı; Nasreddin Hoca'nın eğitimci yönünü ortaya koyarak, onun mizahın kendisi haline gelen varoluşsal benliğinden coşmuş fıkralarından, genç kuşağın öz benindeki doğal yetileri uyandırma bağlamında nasıl yararlanılabileceği sorusuna cevap aramaktır. Bu amaçla araştırma; kaynak taramaya dayalı olarak, genel tarama tekniği ve içerik çözümlemesi ile elde edilen bilgilerin yorumlanmasıyla yürütülmüştür.1 Birinci derecede kaynak olarak "Nasreddin Hoca Fıkraları" diye bilinen nükteler esas alınmıştır. Onun fıkraları Türk'ün zekâ inceliğini, nükte gücünü ve hayat felsefesini en güzel biçimde yansıtmaktadır. Türk halkının mizah dehasının başta gelen temsilcilerinden biri Nasreddin Hoca’dır. Birçok sanatkâr, yazar ve karikatüristin ilham kaynağı da o olmuştur. Araştırma sonucu ulaşılan kritik bulgular şöyle özetlenebilir: *Nasreddin Hoca, kelimenin tam anlamıyla eğitimci bir millî şahsiyettir. Yediden yetmişe her yaştaki Türk halkı onu tanımakta, sevmekte, onun fıkralarını kendi mizahına vasıta yapmaktadır. Nasreddin Hoca'nın bu derece gönülden sevilmesinin ana sebebi, onun nüktelerinde ele alınan konuların hayatla iç içe olması ve hiç eskimemesidir. Çünkü bu nükteler, Türk'ün bilinçaltı/bilinç/bilinç ötesi sezgisel yetilerini kendi dönemi itibariyle belli ölçüde yansıtmaktadır. *Nasreddin Hoca'nın fıkralarına gülünür, ama asıl amaç güldürme değil, düşündürerek insan davranışlarında müspet yönde değişiklik meydana getirmek maksadıyla insanları kılavuzlamaktır. İlk bakışta Nasreddin Hoca fıkralarında bir mantıksızlık, bir düzensizlik ve bir tutarsızlık göz önüne serilir. Nasreddin Hoca bu yolla; insan zihnindeki kaotik durumu ve öz benin içerdiği kozmosu deneyimlemekte ve yansıtmaktadır. Bu bağlamda; Nasreddin Hoca’nın fıkralarının ilk bölümünde doğal zekâ ve sezgisel yetiler yerine zihinsel karmaşa görünümü hâkimdir. Bunun önemli bir sebebi, her bilinçlilik düzeyi ile bağlantı halinde olma yani bütünlük vizyonudur. Fıkraların ikinci bölümü ise, insanın yüksek benliğini yansıtan doğal zekâ ışıması niteliğindedir. *Nasreddin Hoca'nın fıkralarında tabiat ve toplum unsurları çoktur. Onun nüktelerinin ayırt edici özelliği, zamana, mekâna, olaylara ve problemlere uygunluk arz etmesidir. Bu yönüyle Nasreddin Hoca, büyük bir eğitimcidir. Bu nüktelerin bir özelliği de, her zaman vukû bulması muhtemel olan sade olayları konu edinmesidir. Bu sebepten nüktelerdeki dersler, her zaman tazeliğini koruyacak niteliktedir. *Nasreddin Hoca’nın eğitime en yaratıcı katkısı insan bilincini bloke eden ciddiyet ve lakaytlık ikileminde özdeşleşme zincirini kırması, insan varoluşuna mizah ve kutsama temelinde oyun bilinci ile yaklaşma farkındalığı getirmesi ve insanın yüksek benliğini/sezgisel yetilerini öne çıkarmasıdır. *Araştırmada Nasreddin Hoca'nın fıkraları, eğitim açısından bir tasnife tabi tutulmuş, fıkralarla farklı alanlarda verilen eğitsel mesajlar tek tek değerlendirilmiş ve fıkraların dil duyarlılığı kazanımına katkıları incelenmiştir. Konunun daha iyi anlaşılması için, yeri geldikçe bazı gözlemlerle, başka fıkra ve nüktelere de yer verilmiştir. Ancak az da olsa, bir kaç fıkra, birden fazla konuya misal teşkil ettiğinden, birkaç yerde kullanılmak zorunda kalınmıştır. *Nasreddin Hoca, sadece bir eğitim nazariyecisi olarak görülmeye çalışılmamıştır. Yalnız Nasreddin Hoca'nın temsil ettiği bu kültürün, nasıl bir insan yetiştirmek istediği hususunda önemli ipuçları elde edilmiştir. *Dikkat çekmek istenilen bir konu da, Nasreddin Hoca fıkralarının, genellikle, çocuklar için olduğu kanaatinin yaygın oluşudur. Aslında bu nükteleden ders alması gerekenler, öncelikle büyüklerdir. Anahtar Sözcükler: Nasreddin Hoca, Nasreddin Hoca Fıkraları, Nasreddin Hoca’nın Eğiticiliği, Nasreddin Hoca Fıkralarının Eğitsel Değeri, Türkçe Sevgisi.

The main objective of the research is, putting forward Nasreddin Hodja's educator aspect in growing new generations' training, equipping humanist values, gaining fine senses such as tolerance, love and kindness, growing as a secular and democratic individuals by mentioning importance of Nasreddin Hodja's jokes, necessity of utilizing in education environment and to bring up whether Nasreddin Hodja is a guiding educator who wakens scales of natural values in proactive consciousness or not. For this reason, the research was executed by interpreting information which gained from general researching technique and content analysis based on the source researching. As a first degree source, witty remarks were taken as a basis which was known as Nasreddin Hodja jokes. His jokes reflect Turk's wittiness, power of witty remarks and life philosophy in the best way. Nasreddin Hodja is one of the leading representatives of Turkish people's humor genius. He became an source of inspiration for many artisans, writers and caricaturists. The significant findings reached on basis of the research can be summarized as follows: *Nasreddin Hodja in the strictest sense of the word is an educator national character. Everybody young and old alike know, love and make his jokes an instrument for their humor sense. The main reason, why Nasreddin Hodja is so loved by heart is the subjects which are as large as life with his witty remarks are from the real life and never gets old. Because, these witty remarks reflect both the Turk's intelligence and subconscious in an obvious way. *Nasreddin Hodja's jokes make people laugh but the main purpose is not to make laugh, but guide people in order to make changes in people's behaviors in a positive way. At first sight; an illogical behavior, irregularity and inconsistency is brought into sunlight by Nasreddin Hodja's jokes. In this way, Nasreddin Hodja wants to prompt excellence sense and scales of natural values which people have. *Nasreddin Hodja doesn't show his intelligence in the first part of his jokes. This is for coming down the common people's level. In the second part he gives the lesson gradually. On the other hand, his witty remarks address every level of people. *There are many nature and public elements in his jokes. The distinctive characteristics of his witty remarks are that they are suitable for time, place, events and problems. In this way he is a great educator. Another feature of these witty remarks, are including ordinary events which are probable to occur at any time. Therefore the lessons in the witty remarks are at a quality which protects its freshness. *Nasreddin Hodja's power which causes to gain behavior in the contribution to education progress is thought in cognitive, psychomotor, sensual extents and evaluated that it is especially foreground in sensual extent. *In the research, Nasreddin Hodja's jokes were subjected to classification from the point of education, the messages which were given by the jokes evaluated one by one and jokes' contribution to language sensitivity acquisition were surveyed. In order to be understood the subject better, some other observations, jokes and witty remarks were mentioned when needed. But, even it is rarely, a few jokes had to be used more than once because they form as an example for more than one subject. *Nasreddin Hodja exactly has never been considered as an education theorist. But important clues were obtained about what kind of a person this culture raises that Nasreddin Hodja presents. *Another subject that should be concerned is the common idea that Nasreddin Hodja jokes are generally for children. Actually, the ones who should primarily take a lesson from these jokes are adults. Keywords: Nasreddin Hodja, Nasreddin Hodja Jokes, Nasreddin Hodja's Tutorial, The Educational Values of Nasreddin Hodja Jokes, Turkish Love.