Hidrolojik değişken yağışa göre GAP Bölgesindeki kuraklığın trend analizi bakımından incelenmesi

Dicle ve Fırat nehirlerinin yukarı havzası M.Ö. 4500 yılından bu yana modernleşmede önemli bir rol oynamıştır. 2000’li yıllarda Güneydoğu Anadolu Projesi’nin(GAP) tamamlanmasını takiben modern teknolojinin desteğiyle , binlerce yıl önce Mezopotanya’da yaşanılan ortam geri gelecektir. Bu nedenle GAP bölgesindeki tehlike arz eden doğal afetlerden kuraklığın etkilerinin incelenmesi çok önemlidir. Küresel ısınmadan dolayı, dünya ikliminin değişmesinin yarattığı etkiler, bölgesel farklılıklar göstermektedir. Küresel iklim değişimi sonucunda son yıllarda giderek artan bir şidette ve sıklıkta meydana gelen kuraklık, ani sel ve kıyılarda yaşanan su baskınlarında önemli artışların olması ve bunun sonucunda gelecekte de daha büyük can ve ekonomik kayıplara neden olması beklenmektedir. Bu değişimin getirdiği etki, GAP ‘ta kuraklaşmaya ve çölleşmeye giden bir seyir izlemektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye’nin önemli bir tarım bölgesi olduğu için ; bu bölgeye tarıma yönelik büyük ölçekli projeler uygulanmış, bu projelerin en büyüğüde GAP olmuştur. GAP bölgedeki susuzluk sorununa da çare olması için düşünülmüştür. Bu araştırmada GAP bölgesinde yer alan Devlet Meteoroloji İşlerine ait 18 istasyondan elde edilen 1970-2003 yılları arası günlük yağış verileri homojenlik testleri ve trend analizi metotlarını kullanarak kuraklığın gidişi tespit edilmeye çalışılmıştır. Homojenlik testi olarak Grafiksel analiz ve Run (Swed-Eisenhart) kullanılırken; Trend analizi metotları olarak da parametrik olan t testi ve parametrik olmayan Mann-Kendall testi kullanılmıştır. Elde edilen verilerden anlaşıldığı gibi yıllık toplam yağışlar ve bölgedeki nemlilik Güneydoğu Anadolu Projesi(GAP) projesi kapsamındaki barajların su tutmasıyla artmıştır. Fakat yağış dağılışına bakınça daha çok kış mevsiminde artış olduğu görülmüş , yaz aylarında çok fazla değişiklik olmadığı belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER : GAP , Küresel ısınma, Kuraklık, Homojenlik ,Run,Trend Analizi, Mann-Kendall.

The upper valley of the Fırat(Euphrates) and Dicle (Tigris) river , has been the cradle of civilization since 4500 BC. Completion of Southeastern Anatolia Project (GAP) in teh 2000 will mean the rebirth of the prosperity which Mesopotamia enjyoyed thousans of years ago,accommpanied by mdern technology. Because of that ,it is important to examine the bad effect of drought, Which a naturel disaste consing a lot of dangerous results, on the GAP region. The world changed consequence of climate due to impact of regional that exhibit dissimilarity; GAP which have gone drought and desertness will have tracked one way. In view of South easth anatolia is an important agriculture regional, this regional have been applicating big scale project oriented of agriculture, GAP has been the biggest project of these projects. Project of GAP had been thinking that for been remedy matter of waterlesness. This research working had worked that pointed drought going which obtaining 18 station that in GAP regional has got worked country meteorology daily rainfall index between 1970-2003 years, tests of homogeneity and used trend analysis methods. As of homegenetiy testing that graphically analysis and run (Swed-Eisenhart)can used.As trend analysis methods are used t swell test which parametric and Mann-Kendall swell test which non parametric. just as understood obtained data although the fact that been increase ın the case of total yearly rainfall, in the winter month which is wet years should increase, ıt is important that drought another seasons haven’t indicated too changed. KEY WORDS : GAP, Global Warm,Drought, homogeneous, Run ,Trend Analysis, ,Mann-Kendall,