İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi T.6739 numaralı eserin (Hâb-nâme-i Râsim) tetkiki

Hem ilmî hem ictimaî hem de estetik değerleri bir arada tutan yazma eserlerin, önemi yadsınamaz bir gerçektir. Bir ulusun kültürünü oluşturan önemli öğelerin başında gelen yazma eserler, günümüzde başta İstanbul olmak üzere birçok ilin yazma eserler kütüphanesinde mevcuttur. Üzerinde inceleme yapılan çalışma, İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi Türkçe yazmalar bölümüne kayıtlıdır. XIX. yüzyılda Muhammed Râsim Hikmet tarafından kaleme alınmış, konu itibarıyla hâb-nâmeleri içeren ancak özünde farklı konulara da değinen bir yapıttır. Çalışmanın giriş bölümünde öncelikle “hâb-nâme” türüne ve bu tür ile ilgili Türk edebiyatında yapılan çalışmalara yer verildi. Daha sonra eser fizikî özellikleri ve üslup açısından ele alındı. Eserin künye, nüsha bilgilerine ilaveten dil-üslup açısından değerlendirmesi yapıldı. Akabinde yapıt tematik olarak incelendi. Müellifin mezkûr eserinde başta rüya olmak üzere yedi temel başlık (İlm-i Cifr, İlm-i Kef, Kıyafet-nâme, Peygamber Kıssaları, Menakıb-nâmeler, Dinî-Tasavvufî Bazı Terim ve Kavramların İzahı) üzerinde tevakkuf ettiği ve bunları da toplam altmış sekiz alt başlıkta incelediği görülmüştür. Temsilî anlatım metoduna örnek olan bu eserde müellif, bazı hayvanları (ankebût, feres, peleng, murg, mûr, hargûş, hümâ, keşef, üştür, şîr, tâvûs, şütür-murg) konuşturarak eserin büyük bir bölümünü soru cevap şeklinde sürdürmüş, diğer taraftan da anlatımda akıcılığı sağlayıp eseri tekdüzelikten kurtarmıştır. Muhammed Râsim, hâb-nâme’de dinî- tasavvufî kaynaklardan sık sık yararlanmış, yüzden fazla âyet ve hadise yer vermiştir. Tasavvufî kaynaklar arasında en çok Muhyiddin-i Arabî’nin Fütûhât-ı Mekkiyye adlı eserlerinden istifade etmiş, tasavvufî birçok temel kaynaktan alıntı yapmıştır.

The importance of manuscripts that hold both scientific, scientific and aesthetic values together isan undeniable fact. Manuscripts, which are among the most important elements that form the culture of anation, are now available in the manuscripts library of many cities, especially Istanbul. Study examined on;Istanbul University Manuscripts Library is registered to the Turkish manuscripts section. XIX. It is a workwritten by Muhammed Rasim Hikmet in the 19th century, which includes hab-name in terms of subject, butalso touches on different subjects. In the introductory part of our study, firstly, the "hab-name" genre and thestudies in Turkish literature related to this genre are included. Later, the work was handled in terms of itsphysical features and style. In addition to the imprint and copy information, the work was evaluated in termsof language and style. Subsequently, the work was examined thematically. It is seen that the author examinedseven main titles (starnames, palmistry, garments, prophets, menakibnamas, religious-mystical explanationsof some terms and concepts) in his study. In this work, which is the product of an allegorical work, the authorhas made some animals (camel, horse, lion, peacock, panther, bird, ant, rabbit, phoenix, pigeon, turtleostrich) talked and continued the majority of the work in the form of question and answer. He provided thework of uniformity. Muhammad Rasim Hikmet used more than a hundred verses and hadiths in Hab-name,which often benefited from religious-mystical sources. Among the Sufi sources, he made the most ofMuhyiddin-i Arabi's works named Fütuhat-ı Mekkiyye, and cited many basic sources of Sufism.