AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN KURULUŞU, GÖREVLERİ VE YARGILAMA USULÜ

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa Konseyince hazırlanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 4 Kasım 1950 tarihinde imzalanmış ve 3 Eylül 1953 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşme daha sonraki tarihlerde protokoller yoluyla değiştirilmiş ve güncellenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti Sözleşmeyi ve protokollerden önemli bir kısmını imzalamış ve yürürlüğe koymuştur. Usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan bu düzenlemeler Anayasa'nın 90. maddesinin 5. fıkrası uyarınca kanun hükmünde olup, bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Ayrıca bunlar kanunlara göre öncelikli olarak uygulanma özelliğine sahiptir. Anayasa'nın bu hükmü nedeniyle Sözleşme hukukumuzda çok önemli bir yere sahiptir.Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde temel hak ve hürriyetlerin yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kuruluşu ve görevleri ile yargılama usulü hakkında da düzenlemeler mevcuttur. Kişiler veya sözleşmeci devletler Sözleşmede öngörülen usuller dahilinde Mahkemeye başvurup, haklarının korunması veya diğer sözleşmeci devletlerin yükümlülüklerini yerine getirmeleri talebinde bulunabilirler. Sözleşme ile öngörülen yargısal mekanizmanın işleyebilmesi ve temel hak ve hürriyetlerin uluslararası alanda korunabilmesi için, Mahkemenin kuruluş ve işleyişine ilişkin bu düzenlemelerin dikkate alınması ve bunlara uygun hareket edilmesi gerekir. Bu nedenle Sözleşmede yer alan temel haklara ilişkin hükümlerin yanında bu hakların ne şekilde ve hangi usuller dairesinde korunabileceğine ilişkin hükümlerin incelenmesi de son derece önemlidir.