Bir hadis kaynağı ve râvîsi olarak Ca'fer es-Sâdık ve hadis yorumculuğu

İslam düşünce tarihine mal olmuş pekçok şahsiyet ortaya çıkmıştır. Bulundukları asra şekil vermiş olan bu şahsiyetlerin etkileri günümüze kadar devam etmiştir. Bu etkili şahsiyetlerden biri kabul edilen ve iki ekolün yani Ehl-i Sünnet ile Şîa'nın ortak paydasında yer alan ve H. 80-148 yılları arasında yaşamış bulunan Ca'fer es-Sâdık'tır. Bu çalışmada öncelikle Ca'fer es-Sâdık'ın hayatı anahatlarıyla ele alınmış ve hayatıyla ilgili bazı tespitlerde bulunulmuştur. Ayrıca, Ehl-i Sünnet ve Şîa âlimlerinin çokça önemsediği bir şahsiyet olarak kabul edilen Ca'fer es-Sâdık'ın bir hadis kaynağı ve râvîsi olarak rivayet ettiği hadisleri karşılaştırmalı olarak belli örneklemler etrafında bazı seçkiler yaparak ele almayı ve onun hadis yorumculuğunu incelemeyi amaçlamıştır. Bu çerçevede Ca'fer es-Sâdık'ın nakletmiş olduğu rivayetlerin bazı sayısal değerleri de tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, Ehl-i Sünnet'in Kütüb-i Tis'a eserlerinde bulunan Ca'fer es-Sâdık'ın mükerrer olmayan rivayetlerinin sened ve metinlerinin üzerinde birtakım değerlendirmeler ve analizler yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Ca'fer es-Sâdık'la aynı çağda yaşamış olan İmam Mâlik'in Kütüb-i Tis'a eserlerinden olan el-Muvatta' adlı eseri ile, Şîa'nın temel kaynaklarından biri kabul edilen Küleynî'nin el-Kâfî adlı eserinde bulunan aynı paraleldeki bazı rivayetler üzerinde de benzer metodla bazı incelemeler yapılmıştır. Bu sonuçlardan hareketle Ca'fer es-Sâdık'ın Ehl-i Sünnet kaynaklarında bulunan bir kısım rivayetlerinin, Şîa temel kaynaklarında da ya aynı veya farklı formatlarla yer aldığı tespit edilmiştir.

Many personalities have emerged in the history of Islamic thought. The influence of these figures, who shaped the century in which they lived, has continued until today. One of these influential figures is Ca'far al-Sa'iq, who lived between 80-148 AH and is considered to be one of the common denominator of the two schools of thought, namely Ahl al-Sunnah and Shī'ah. In this study, first of all, the life of Ja'far al-Sa'iq is discussed in outline and some determinations are made about his life. In addition, this study aims to examine the hadiths narrated by Ja'far al-Sādiq, who is regarded as a figure highly valued by the scholars of Ahl al-Sunnah and Shī'ah, as a hadith source and a hadith narrator, comparatively by making some selections around certain samples and to examine his interpretation of hadith. In this framework, some numerical values of the narrations narrated by Ja'far al-Sādiq have also been tried to be determined. In addition, some evaluations and analyses have been made on the texts of the non-duplicate narrations of Ja'far al-Sa'iq in the Ahl al-Sunnah's Qurtub al-Tis'a. In line with this purpose, some analyses have been made with a similar methodology on some of the narrations in the same line found in al-Muwatta', one of the works of Imam Mālik, who lived in the same era as Ja'far al-Sādiq, and al-Qāfī of al-Qulaynī, which is considered one of the main sources of Shī'ah. Based on these results, it has been determined that some of the narrations of Ja'far al-Sādiq found in the Ahl al-Sunnah sources are also found in the Shī'ah sources either in the same or different formats.