Faklı sürelerde cep telefonları ile konuşanların kulak kıllarında DNA hasarının tespiti

Radyofrekanslar; (RF) iletişim, haberleşme, güvenlik, sterilizasyon vetedavi gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Günlük yaşamımızı kolaylaştıran RF’ların sağlık üzerine olumsuz etkiler oluşturduğu da bir gerçektir. Bilimsel kanıtlara dayanan bu veriler, kamuoyunda endişelere neden olmaktadır. Radyofrekans radyasyonların (RFR)’ların maruziyetin süresine bağlı olarak insanlarda; uykusuzluk, dikkat eksikliği, çınlama, nörovegetatif problemler vekanser gibi, hayatı tehdit eden sorunlaraneden olduğu öne sürülmektedir. Bu etkilerin oluşumunda; maruziyet süresi, kaynağa olan uzaklık ve soğurma gibi etkenlerin önemli rolleri olduğu da, bilinen bir gerçektir. Sözlü, yazılı ve görsel iletişimin günlük yaşamın vazgeçilmezleri arasına girmesi nedeniyle, cep telefonu kullanıcı sayısı ve maruziyet süresi her geçen gün, büyük bir hızla artmaktadır.Cep telefonu kaynaklı radyofrekanslara birebir maruz kalan organların kulak ve beyin olduğu da, unutulmamalıdır. Son yıllarda yapılan in vitro ve in vivo çalışmalarda, radyo frekans radyasyonların (RFR) canlı dokularda DNA hasarına neden olabileceği belirtilmektedir. Buna karşın, insan doku örnekleriyle yapılmış çalışma sayısı ise oldukça sınırlıdır. İnsana zarar vermeyen, etik açıdan sorun oluşturmayan, kolay elde edilebilen en iyi biyolojik insan materyallerinden biri de, kulak kıllarıdır. Cep telefonu kullanımı sırasında, radyofrekanslara en çok maruz kalan organın kulak olduğu düşünülürse, cep telefonu kaynaklı radyofrekansların, herhangi bir DNA hasarına neden olup olmadığının ortaya konması için, kulak kılları iyi bir biyolojik örnektir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı, cep telefonu kaynaklı RFR’ların, “Canlı insan kulak kıl folikülü hücre DNA’larını” etkileyip, etkilemediğini ortaya koymaktır. Bu nedenle; cep telefonu kullanımından kaynaklanan RFR’larincanlı insan kulak kıl folikülü hücrelerindeki DNA üzerine etkileri Comet Assay metodu ile araştırmak olmuştur. Bu çalışma toplam dört gruptan oluşmaktadır (n:120). Kontrol grubunda yer alan denekler(n=30), hiç cep telefonu kullanmayanlardan oluşmaktadır. 2. Grupta(n=30) yer alanlar günde 30 dakika, üçüncü grupta(n=30) olanlar günde 30-60 dakika arası, 4. grupta(n=30) yer alanlar ise, günde bir saatten fazla cep telefonu kullananlardan oluşturuldu. Ancak her grupta 114 kulak kıl folikül hücresi izole edilebildi. Dolayısıyla bu çalışmada toplam 456 adet hücre izole edilmiş oldu. Bu araştırmada DNA’ nın baş uzunluğu, kuyruk uzunluğu, comet uzunluğu, baştaki DNAoranı, kuyruktaki DNA oranı, kuyruk momenti ve Olive kuyruk momentleri değerlendirildi. Elde edilen veriler, cep telefonu kaynaklı RF radyasyonların, kulak kıllarındaki DNA yapılarını değiştirebilecek bir potansiyele sahip olduğunu gösterdi. Gruplar arası yapılan karşılaştırmalar da, istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<.01). Sonuç olarak, cep telefonu kaynaklı RF radyasyonların, kulak kıl folikül hücre DNA’larında, tek zincir kırıklarına neden olduğu ortaya konuldu. AnahtarKelimeler:Cep telefonu, radyo frekanslar, kulak kıl folikül hücresi, DNA, Comet assay

Electromagnetic waves are used in numerous fields of the dailyincluding communication, correspondence, security, and medical treatment. Although they make human life easier, it is a common fact that these waves also lead to numerous adverse effects on human health. These evidential data lead to public concern. Exposure to electromagnetic waves have been shown to cause life-threatening problems including cancer, particularly caused by insomnia, attention deficit, tinnitus, and neurovegetative diseases. In the formation of these effects, there are a number of risk factors including length of exposure, distance between the source transmitter and the person exposed, and the rate at which the waves are absorbed by the recipient organ. Ever since oral, visual, written, and visual communication have become indispensable elements of daily human life, the number of mobile phone users and exposure to mobile phones have grown remarkably and rapidly. It should be noted that the ears and the brain are the most commonly exposed organs to electromagnetic waves transmitted from mobile phones. Recently, both in vitro and in vivo studies have indicated that radiofrequency radiation (RFR) may cause DNA damage in living tissues. However, the number of studies investigating the effect of RFR on human tissues is highly rare. Ear hair follicles are one of the most easily accessible biological human materials that have no harm on human beings and cause no ethical problems. Accordingly, using ear hair follicles to investigate the presence of DNA damage caused by the RFR induced by mobile phone usage could be a good idea. To this end, the aim of this study was to investigate whether the RFR induced by mobile phone usage leads to DNA damage in human ear hair follicles by using Comet Assay. The study was carried out on 120 participants. The sample size of eachgroup was 30. However, the number of isolated ear hair follicles cells was 114 in each group. It means that456 cells has been totally isolated. The groups designed in this study included a control group of non-mobile-phone-users and a group of mobile-phone-users which was further divided into three groups depending on the frequency mobile phone usage (n=30, each): (I) 0-30 min/day, (II) 30-60 min/day, and (III) >60 min/day. In the DNA sections, head length, tail length, comet length, rate of head DNA, rate of tail DNA, tail moment, and Olive tail moment were investigated. The results indicated that the RFR induced by mobile phone usage has a potential to change the DNA structures in the ear hair follicles. The mean differences between the study groups and the control group were found statistically significant(p<.01). In conclusion, the result of this study indicated that RFR emitted from mobile phones has a potential to cause DNA single-strand breaks inhuman ear hair follicles. Key words: Mobile Phone, Radiofrequency radiation, Ear hair follicle, DNA Damage, Comet assay