Malikî mezhebi fıkıh usûlcülerine göre sünnetin kaynağı olarak haber

Abstract

Hz. Peygamber'in sünnetini tespit etmek ve maksadını göz ardı etmeden anlayıp nesilden nesile aktarmak, muhaddisler ve fakîhler başta olmak üzere İslam âlimlerinin en önemli hedefi olmuştur. Dolayısıyla sünneti tespit etme çalışmalarında haber konusu, her zaman gündemdeki yerini korumuştur. Mâlikî mezhebinde de İmâm Mâlik başta olmak üzere usûlcülerin hemen hepsi haber, hadis ve sünnet kavramları etrafında zuhur eden tartışmalara dâhil olarak kendi görüşlerini ortaya koymuşlardır. Söz konusu mezhepte genel itibariyle bakıldığında cumhûrun görüşlerine paralellik arz eden bir sünnet anlayışının hâkim olduğu görülmekle birlikte, bazı hususlarda birtakım farklılıkların olduğu da göze çarpmaktadır. Özellikle yaşayan sünnetin, habere takdimi meselesi son derece dikkat çeken bir konudur. Bu bağlamda "Medine ehlinin ameli" mefhumunun literatüre girmesi, Mâlikî mezhebine özgü bir anlayışın ifadesi olarak görülmüştür. Diğer taraftan klasik hadis usûlünde yer alan mursel, mudelles, mevkûf gibi hadis çeşitlerine dair kavramların, sünneti tespit etmedeki rollerine farklı bir bakışın olduğu göze çarpmaktadır. Zira Mâlikî mezhebinde önemli olan, kavramların teknik açıdan sünneti tespit edip etmemesi değil, bahsi geçen kavramlarla ifade edilen haberlerin yaşayan sünnete uygunluk arz edip etmemesidir. Bu itibarla Mâlikî mezhebinde metin ve muhteva tenkidinin son derece önemli olduğunu söylemek mümkündür.

The Sunnah of the Prophet and understanding it and transferring it from generation to generation without neglecting its purpose has been the most important goal of Islamic scholars, especially muhaddis and jurists. Therefore, the news subject has always been on the agenda in determining the circumcision. In the Mâlikî sect, almost all of the proceduralists, especially Imam Mâlik, put forward their views by being involved in the debates that emerged around the concepts of news, hadith and sunnah. In general, a similar understanding of circumcision prevails in the sect in question, but there are some differences in some issues. Particularly, the issue of the presentation of living circumcision to the news is a very remarkable issue. In this context, the introduction of the concept of the application of the people of Medina to the literature was seen as an expression of an understanding specific to the Mâlikî sect. On the other hand, it is striking that there is a different perspective on the roles of the concepts of hadith types such as mursal, muhdelles and mevquf in the classical hadith method in determining the circumcision. In the Mâlikî tariqa, what is important is not whether the concepts determine the circumcision from a technical point of view or not, but whether the news expressed with these concepts are compatible with the circumcision of the living. In other words, it is possible to say that text criticism is extremely important in Mâlikî sect.