Korunması gerekli kültür varlıklarında restorasyon sonrası çağdaş altyapı kurulumu kaynaklı müdahalelerin incelenmesi ve yapı değeri derecelendirilmesi

Abstract

Bu araştırmada; korunması gerekli kültür varlıklarında, restorasyon sonrası müdahalelerde çağdaş altyapı sistemlerinin kurulumu kaynaklı uygulama ve koruma sorunları gözlenmiştir. Mimarların, elektrik ve mekanik tesisat projelerinin hazırlanmasında koordinasyon sağlamaması, şantiye aşamasında ise elektro-mekanik uygulamalar konusunda yeterli tecrübede olmaması ve genelde elektro-mekanik işleri mimari işler disiplini dışında görmeleri, elektrik ve makine mühendisleri arasında restorasyon konusunda uzmanlaşmanın yaygın olmaması gibi sebepler neticesinde proje ya da uygulamada hatalı elektrik ve mekanik uygulamalar tespit edilmiştir. Araştırmada, çağdaş altyapı sistemi uygulamaları, elektrik ve makine mühendisliği normlarına uygun olsa dahi temel restorasyon ilkelerine göre değerlendirilmiştir. Çalışma başlıca altı ana bölümden oluşmuştur. İlk bölümde; konuya giriş yapılmış, çalışmanın amacı ile korunması gerekli kültür varlıkları kavramı incelenmiş ve koruma kavramının tarihçesi, koruma ile ilgili ulusal ve uluslararası yasal yaklaşımlar anlatılmıştır. Korunması gerekli kültür varlıklarının sınıflandırılması ve kültür varlıklarındaki değerler ile müdahale ölçeği, müdahale yaklaşımı ve müdahale ilkeleri anlatılmıştır. Yapılarda ve korunması gerekli kültür varlıklarında kullanılan çağdaş mekanik ve elektrik sistemleri ve korunması gerekli kültür varlıklarında derecelendirme yöntemi ile gruplandırılması kavramı anlatılmıştır. İkinci bölümde; tezin hazırlanmasında yararlanılan kaynaklar belirtilmiştir. Üçüncü bölümde; Diyarbakır'da incelenecek sivil, dini ve askeri yapı grupları tanıtılmış ve çalışmada izlenen metot belirtilmiştir. Dördüncü bölümde; Diyarbakır'ın çeşitli bölgelerindeki, anıt gruplarına ait çağdaş altyapı sistemleri kurulumu amaçlı müdahaleler incelenerek yapıların anıtsal değeri ve kullanım değeri derecelendirilmesi yapılmıştır. Beşinci bölümde; incelenmiş anıt gruplarındaki müdahalelerde görülen uygulamalar hakkında, oluşturulan sonuçlar çerçevesinde projecilere ve uygulamacılara çözüm önerileri sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Restorasyon, elektromekanik sistemler, Diyarbakır, koruma sorunları, yapı değeri derecelendirme.

In this research, interventions on cultural properties in need of protection made after restorations were identified to have implementation and protection problems caused by modern infrastructure systems installations. Incorrect electrical and mechanical implementations are identified that were caused by architects insufficient coordination in preparation of electrical and mechanical installations, insufficient experience in electromechanical implementations in worksites, thinking of electromechanical works as out of architecture discipline and electrical and mechanical engineers insufficient expertise in restoration. Modern infrastructure implementations are evaluated according to basic restoration principles even if they comply with electrical and mechanical engineering norms. This thesis consists of six main sections. Section one includes introduction, purpose of the study, the term cultural property in need of protection, history of the term protection, and legal approaches on protection in Turkey and abroad. Additionally, classification of cultural properties in need of protection and values in these properties with scale of intervention, approaches and principles of intervention are explained. Modern electrical and mechanical systems used in cultural properties in need of protection, classification and grading methods are reported. Section two includes references used for the study. Section three presents civilian, military and religous buildings that will be examined in Diyarbakır and specifies the methodology of the study. Section four includes examination of the interventions made due to installation of modern infrastructural systems in groups of monuments in various areas of Diyarbakır and rating of use values and monumental values of buildings. Final section proposes solutions for project makers and practitioners about aplications in interventions on examined monument groups with the help of obtained results. Key words: Restoration, electromechanical systems, Diyarbakir, protection of cultural heritage, monumental value evaluation, re-reading.