Li Amede gelek kaniyen biçuk u mezin hene. Piraniya van kaniyan di dema Osmaniyan de hatine avakirin.

Li sancaxa navende a Amede, di salnameya sala 1287 (H)'an de 2 patrikxane, 13 der, 3 şapel, ji sala 1300'i heta salen 1317-1379'an ji 5 je deren navendi, li Amede 11 der hebune.

Xaniyen kevneşopi, ji hewşeke bi plana çarçik, çarqorzi an ji kelkot û xaniken li der dora we rezbuyi pek hatine.

Weki li gelek bajaren me li Amede ji goren ewliyayan hene.Ji aliye turizma baweriye ve ev gor geleki giring in.

Ji qeydan te hinbun ku li navçeya Sure medreseyen Nasuh Paşa,Hecı İsmeil Bin Eli, Latifiye, Bakir, Husreviye, Şucaciye, Heci Ahmed, Şex Rumi, Eli Paşa, Melek Ahmed Paşa,Raxibiye, Qadiriye, Mizgefta Nebi (Seyfedin) İmadiye, ...

Hemamên Malan : Hemamên ku bi awayeki taybet u mezin hatibun çekirin, bi pirani li malen dewlemendan bun. Destavxaneyen kul i hemi malen Amede hebun, li hewşe, di qozikeke de an di bine pelikan de ji derve zikdayi hatine çekirin.

Mizgefta mezin a Amede Harem-i Şerifa pencemin e. Beşa we a navendi ji aliye H. Musa ve hatiye çekirin.Bi gelemperi ji aliye Melikşahe Selçuqi ve hatiye çekirin.

Tirba Hz. Silêman : Di tirbe de mezelen 27 sehabeyan hene, mezel di jerzemina mizgefte de ne.

Gel je re ''Pira Dehderi'' dibeje. Ji ber ku li ser reya Amed-Farqine ye, je re ''Pira Farqine'' ji te gotin.

Ev koşken ku li der veye Amede hatine çekirin, avahiyen kevneşopi ne; yen ku ji minaken avahisaziya sivil in.